Paracetamol & Patriarchaat

Over misdiagnoses en het eeuwige "neem maar een paracetamolletje" Waarom het voor vrouwen zo kut is om naar de dokter te gaan...

Lieve lezer,

Deze nieuwsbrief schrijf ik in het Nederlands. Dat voelt gewoon even wat toepasselijker. Ik wil een onderwerp bespreken dat me al lange tijd bezighoudt: de obstakels voor vrouwelijke patiënten in de gezondheidszorg. Hoe komt het dat vrouwen nog steeds vaak niet serieus worden genomen als ze medische hulp zoeken? Waarom duurt het langer voordat ze een diagnose krijgen, worden hun klachten vaker afgedaan als “psychisch,” en moeten ze harder vechten om de juiste zorg te krijgen?

Dit is geen toevallig patroon, maar een systemisch probleem. Van sekseblindheid in medisch onderzoek tot medical gaslighting bij artsen—het vrouwelijke lichaam wordt nog steeds gezien als een afgeleide van het mannelijke, met alle gevolgen van dien.

De medische wereld ziet het mannenlichaam nog steeds als de standaard

Historisch gezien werd medisch onderzoek vooral op mannen uitgevoerd, waardoor vrouwen structureel over het hoofd worden gezien in de gezondheidszorg. Caroline Criado Perez beschrijft dit in Invisible Women: medicijnen worden vaak getest op mannelijke lichamen, waardoor vrouwen vaker bijwerkingen ervaren of een verkeerde dosering krijgen. Ziektebeelden die zich bij vrouwen anders presenteren, zoals hartaanvallen, worden hierdoor later herkend of zelfs gemist.

Een bekend voorbeeld hiervan is de onderdiagnose van hart- en vaatziekten bij vrouwen. Vrouwen vertonen bij een hartaanval vaak andere symptomen dan mannen, zoals kortademigheid, extreme vermoeidheid en misselijkheid in plaats van de “klassieke” drukkende pijn op de borst. Maar omdat de medische literatuur lange tijd op mannen was gericht, herkennen artsen deze signalen minder snel bij vrouwen. Het gevolg? Vrouwen krijgen minder snel de juiste zorg.

Gewoon een jonge, gezonde vrouw?? Talking about biases

Het probleem zit niet alleen in onderzoek, maar ook in hoe vrouwen in de spreekkamer worden behandeld. Studies tonen aan dat vrouwen minder snel pijnstilling krijgen dan mannen en vaker worden gediagnosticeerd met psychische aandoeningen, zelfs bij vergelijkbare klachten. Dit fenomeen, ook wel medical gaslighting genoemd, zorgt ervoor dat vrouwen zich niet gehoord voelen en langer met onbehandelde klachten rondlopen. Maya Dusenbery beschrijft in Doing Harm hoe artsen geneigd zijn vrouwen te vertellen dat hun klachten “tussen de oren zitten” of dat ze “gewoon stress” hebben.

Ik heb dit zelf ervaren. Mijn huisarts zei ooit tegen me: “Je bent gewoon een jonge, gezonde vrouw.” Dat label bleef hangen. Was mijn uiterlijk en leeftijd echt genoeg om te concluderen dat ik gezond was? Toen ik later in mijn omgeving verhalen hoorde over vrouwen die met ernstige aandoeningen werden weggestuurd—een familievriendin die met extreme hoofdpijn naar huis werd gestuurd..met paracetamol, terwijl ze een hersenbloeding had—besefte ik dat dit geen incidenten zijn, maar een patroon.

Vrouwen en chronische ziekten: waarom lijken sommige aandoeningen ‘vrouwenziekten’?
Laatst viel me iets op: sommige aandoeningen komen veel vaker voor bij vrouwen, en toch wordt er nauwelijks onderzoek naar gedaan. IBS (prikkelbare darm syndroom) en atopisch eczeem zijn daar duidelijke voorbeelden van. Bijna al mijn vriendinnen hebben last van minstens een van deze twee, en op social media zie je dit verschil ook terug. Op TikTok ging de trend hot girls have IBS rond, en op Instagram krijgen eczema girlies advies over de simpelste drugstore crèmes. Blijkbaar is het een vrouwending.

Dat van IBS blijkt in ieder geval te kloppen. Onderzoek toont aan dat vrouwen 2 tot 2,5 keer vaker IBS ontwikkelen dan mannen, vooral na infecties en rond de puberteit. Dit blijft zo tot ongeveer 70 jaar. Hormonen lijken hier een rol in te spelen, maar zoals bij zoveel vrouwelijke gezondheidsproblemen is er nog te weinig diepgaand onderzoek naar de precieze oorzaken.

COVID-19 en de impact op vrouwen
Ook de coronapandemie maakte deze ongelijkheid pijnlijk zichtbaar. Hoewel het virus vaker dodelijk was voor mannen, blijkt uit een studie van Maastricht University dat vrouwen een grotere verslechtering van hun gezondheid rapporteerden. In Nederland gaven vrouwen vaker aan dat hun gezondheid achteruitging, en vooral jonge vrouwen kampten met een toename van angst en depressie tijdens de laatste lockdown. Daarnaast nam de vaccinatiebereidheid voor de boosterprik onder vrouwen af, wat deels lijkt te komen door een groeiend wantrouwen in de medische wereld.

Waarom is dit wantrouwen zo gegroeid? Misschien omdat vrouwen te vaak ervaren dat hun klachten worden gebagatelliseerd, dat ze harder moeten vechten voor een correcte diagnose, en dat er simpelweg te weinig onderzoek wordt gedaan naar de specifieke werking van medicijnen en behandelingen op hun lichaam. You know, just..maybe..

Forget the paracetamol… take the diagnosis.…(lees dit in een Italian-American mafia accent); mastering forceful language…

Door mijn eigen ervaringen heb ik geleerd hoe belangrijk het is om assertief te zijn in de medische wereld. Misfit Mental Health oprichter Steph Fowler geeft in Time Magazine waardevolle tips:

• Neem altijd iemand mee naar je afspraak—liefst een man, want artsen luisteren onbewust beter naar hen (ja, echt).

• Maak lijstjes met vragen, zodat je niets vergeet in het korte consult.

• Vraag om extra onderzoek als je het gevoel hebt dat je klacht niet serieus wordt genomen.

• Vertrouw op je eigen intuïtie. Als iets niet goed voelt, zoek een second opinion.

Tijdens medische afspraken kan het lastig zijn om je verhaal goed te doen. Artsen hebben vaak weinig tijd, waardoor ze pas in je dossier duiken terwijl je al tegenover hen zit—terwijl het natuurlijk beter zou zijn als ze zich vooraf hadden ingelezen. Dit kan ervoor zorgen dat je je opgejaagd voelt en belangrijke vragen vergeet te stellen. Een begeleider kan in zo’n situatie het gesprek overnemen als jij even afgeleid, gefrustreerd of nerveus raakt.

Zelf maakte ik altijd lijstjes, omdat ik wist dat ik anders essentiële vragen zou vergeten. Hoe werkt dit medicijn precies? Is het schadelijk op de lange termijn? Kan ik het combineren met mijn andere medicatie? Is er iets dat de bijwerkingen kan verminderen? Een groot deel van mijn medische reis bestond uit huiswerk doen. Het was uitputtend, en op een gegeven moment voelde ik me compleet opgebrand door de bureaucratie, de onpersoonlijke benadering en de kille, zakelijke manier van communiceren over iets wat eigenlijk zo diep ingrijpt in mijn leven en identiteit.

Soms zat ik tegenover weer een nieuwe arts, terwijl ik voor de zoveelste keer mijn hele medische dossier van A tot Z moest uitrollen. Maar het maakte wél een verschil: die lijstjes, iemand meenemen. Ik was a little less lost in the system. Maar goed, dit is natuurlijk slechts een methode om je omstandigheden een beetje onder controle te houden. Het grotere probleem? Dat ik inmiddels beter in zelfdiagnoses ben dan sommige artsen (laughing, but crying).

Hopelijk komt er een dag waarop vrouwen niet langer hun medische klachten hoeven te verdedigen…en ik eindelijk mijn lijstjes kan weggooien.

Liefs,

Naomi